कृष्ण के सी, अमेरिका, अप्रिल १९, २०२५
पहिलो कुरा त धेरै ठाउँमा गैरआवासीय नेपाली संघ र गैर आवासीय नेपालीहरुबारे एउटै शब्द प्रयोग भएको पाइएकाले प्रष्ट पर्न चाहन्छु। यी दुइ फरक कुरा हुन्।
कतिपयले गैर आवासीय नेपाली नागरिकतालाइ दोहोरो नागरिकता भनेका छन्। त्यो पनि गलत हो। नेपालको संबिधानमा दोहोरो नागरिकताको ब्यबस्था छैन। तर यो संबिधान घोषणा हुँदाको समय नेपाली बंशजको नागरिकता लिने स्वतह नेपाली नागरिक हुने भनेकाले गैर आवासीय नेपाली नागरिक पनि वंशजकै नागरिक हुनुपर्ने चाहि जिकिर को बिषय हो।
गैरआवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) सँस्था हो तर गैर आवासीय नेपाली (एनआरएन) व्यक्तिहरु हुन्। Non-Resident Nepali Association (NRNA), Non-Resident Nepali (NRN) छोटकरीमा एनआरएनए र एनआरएन अर्थात अन्तिमको “ए” संघको लागि मात्र प्रयोग गरौ र व्यक्तिको सामुहिक नामको लागि अन्तिमको “ए” हटाउ।
एनआरएनहरुलाइ नेपाल सरकारले नेपाली मुलका बिदेशी र विदेशमा बस्ने नेपाली गरि दुइ भागमा बिभाजन गरेको छ। नेपाली जो बिदेशी मुलको पनि नागरिक छन् र वंशज नेपालीका बिदेशी सन्तान समेत नेपाली मुलका बिदेशी भए। अनि जो नेपाली नै हुन् विदेशमा बस्छन उनीहरु विदेशमा बस्ने नेपाली एनआरएन भए।
अझै पनि कतिमा पीआर लिएका एनआरएनका बारेमा फरक बुझाइ पाइयो। पीआर, अमेरिकाले यसलाई ग्रिनकार्ड भन्छ, उनीहरु विदेशमा बस्ने नेपाली हुन्। उनीहरु नेपाली पासपोर्ट चलाउने नेपाली नागरिक, नेपाली मतदाता नै हुन्। नेपालको कतिपय ऐन र कार्यविधिमा पीआर लिनेलाइ बन्चित गरेको देखिएको छ त्यो गलत भयो।
सहि अर्थमा विदेशमा बस्ने सबै एनआरएन होइनन। पीआर र नेपाली मुलका बिदेशी मात्र एनआरएन हुनुपर्ने हो। तर त्यसो भएको छैन। अब नेपाल सरकारलाइ यसको ब्याख्या र अनि परिमार्जन गर्न पहल गर्ने बेला भयो।
अबको लागि नेपाल सरकारसंग लवी गर्ने बिषयहरु अर्थात् अभ्यानको मुख्य पाटाहरु:
१. नेपाली मुलका बिदेशीबारे
२. विदेशको पीआर लिएका नेपालीकाबारे
३. विदेशमा बस्ने तर विदेशको पीआर न लिएका नेपालीकाबारे
